Burun tıkanıklığı, sadece erişkinlerin değil, çocukların da yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyen bir problemdir. Bu tıkanıklığın ardında sıklıkla septum deviasyonu yani burun orta bölmesinin eğriliği yer alır. Erişkin bireylerde sıklıkla cerrahi müdahale ile tedavi edilen bu durum, çocuk yaş grubunda ise daha dikkatli değerlendirilmesi gereken bir konudur. Peki, “Çocuklarda septoplasti güvenli mi?”. Bu sorunun cevabını yaş, gelişim dönemi, semptomların şiddeti ve cerrahi gereklilik gibi birçok faktöre göre değerlendirmek gerekir.
İçerik Haritası
Septoplasti Nedir?
Septoplasti, burun içindeki septum adı verilen kıkırdak ve kemik dokunun düzeltilmesi için yapılan cerrahi işlemdir. Septumun eğri veya yer değiştirmiş olması, hava akımını engelleyerek burun tıkanıklığına, nefes alma zorluklarına, tekrarlayan sinüzit ataklarına ve uyku problemlerine yol açabilir. Cerrahiyle bu eğrilik düzeltilerek hava yolu rahatlatılır.
Çocuklarda Septum Deviasyonu Neden Önemlidir?
Burun yapısı doğumdan itibaren gelişmeye devam eder. Septum, hem burun hem de yüzün genel gelişiminde önemli rol oynar. Özellikle büyüme çağında yapılan cerrahi müdahaleler, yüz gelişimini etkileyebilir. Bu nedenle çocuklarda septoplasti kararının titizlikle verilmesi gerekir.
Septum deviasyonunun çocuklarda yol açabileceği başlıca sorunlar şunlardır:
- İki burun deliğinden de nefes almanın bozulması
- Kalıcı burun tıkanıklığı
- Ağızdan soluk alma ve buna bağlı damak gelişim bozuklukları
- Uykuda solunum bozuklukları
- Gelişim geriliği (yetersiz oksijenlenmeye bağlı)
- Kronik sinüzit ve sık üst solunum yolu enfeksiyonları
Septoplasti Hangi Durumlarda Çocuklarda Uygulanabilir?
Genel olarak, septoplasti çocuklarda mümkün olduğunca ertelenmeye çalışılır. Ancak aşağıdaki durumlar söz konusuysa cerrahi kaçınılmaz hale gelebilir:
Ciddi Nefes Alma Güçlüğü
Eğer çocuğun burnundan neredeyse hiç nefes alamaması söz konusuysa, bu durum oksijenlenmeyi azaltabilir ve gelişimi etkileyebilir.
Tekrarlayan Sinüzit ve Enfeksiyonlar
Septum deviasyonu sinüs boşalımını engelleyerek sürekli enfeksiyonlara yol açabilir.
Yüz ve Diş Gelişiminde Bozulma
Burundan nefes alamayan çocuklar genellikle ağzı açık uyur, bu da yüz kemiklerinde ve damakta yapısal değişikliklere yol açabilir.
Travma Kaynaklı Eğrilikler
Burun travmaları sonrası gelişen eğriliklerde cerrahi müdahale gerekebilir.
- İlk hafta boğaz ağrısı ve yutma güçlüğü olabilir.
- 7–10 gün sonra hastalar günlük yaşamlarına dönebilir.
- Bol sıvı tüketimi, yumuşak gıdalar ve ağrı kesicilerle süreç konforlu hale getirilebilir.
Septoplasti Ameliyatı Çocuklarda Nasıl Yapılır?
Çocuklara uygulanacak septoplasti ameliyatı, yetişkinlerden farklı bir planlama gerektirir. Cerrahlar, büyüme bölgelerine zarar vermemek için minimal invaziv teknikler kullanır. Bu süreçte en çok dikkat edilen hususlar şunlardır:
Gelişim Noktalarının Korunması
Kıkırdağın büyüme noktaları cerrahi sırasında muhafaza edilir.
Kısıtlı Düzeltme
Sadece fonksiyonu ciddi ölçüde bozan alanlara müdahale edilir.
Revizyon İhtimalinin Farkında Olmak
Çocuk büyüdükçe yeniden şekillenme olabileceği için ileriki yaşlarda ikinci bir operasyon gerekebilir.
Ameliyat Sonrası Süreçte Aileleri Neler Bekler?
Çocuğunuz septoplasti ameliyatı geçirdiğinde, iyileşme süreci genellikle erişkinlere göre daha hızlıdır. Ancak bu dönemde dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar vardır:
- İlk hafta burun içi doluluk ve hafif kanama olabilir.
- Burnun darbelerden korunması çok önemlidir.
- Doktor kontrolleri aksatılmamalıdır.
- Spor aktivitelerine 2-3 hafta ara verilmesi önerilir.
- Burun içi hijyenine dikkat edilmelidir.
Çocuklarda Septoplasti Güvenli mi?
Eğer doğru zamanda, deneyimli bir kulak burun boğaz uzmanı tarafından yapılırsa, çocuklarda septoplasti ameliyatı güvenlidir. Ancak burada karar süreci multidisipliner olmalı, hem cerrah hem de ebeveyn iş birliği içinde ilerlemelidir.
Güvenli bir ameliyat için şu kriterlere dikkat edilmelidir:
- Operasyonu gerçekleştirecek doktorun çocuklara özel deneyimi olmalı.
- Anestezi süreci çocuklara uygun planlanmalı.
- Cerrahiden önce detaylı tomografi ve endoskopik muayene yapılmalı.
- Gerekiyorsa ameliyat ertelenmeli ve gelişim tamamlandıktan sonra uygulanmalı.
Aileler İçin Yol Haritası: Ne Zaman ve Ne Yapmalı?
Eğer çocuğunuzda burun tıkanıklığı veya sık enfeksiyonlar gibi belirtiler varsa, atmanız gereken adımlar:
- Kulak Burun Boğaz uzmanına başvurun.
- Gerekirse endoskopik muayene veya görüntüleme ile deviasyon derecesi netleştirilmeli.
- Cerrahi gerekliliği varsa yaş ve gelişim düzeyi göz önüne alınarak uygun planlama yapılmalı.
- Alternatif tedaviler (alerji tedavisi, burun spreyleri vb.) değerlendirilebilir.
- Cerrahi gerekiyorsa, ameliyat öncesi ve sonrası tüm süreçler hakkında ayrıntılı bilgi alınmalıdır.
Çocuklarda Septoplasti Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Her Vaka Özeldir, Karar da Öyle Olmalı
Çocuklarda septoplasti kararı, her hastanın bireysel durumu gözetilerek verilmelidir. Bazı durumlarda cerrahi ertelenebilirken, bazı vakalarda zaman kaybetmeden müdahale hayati önem taşıyabilir. Unutulmamalı ki, doğru zamanda, doğru teknikle ve deneyimli bir uzman tarafından yapılan septoplasti ameliyatı, çocuğunuzun hem bugünkü sağlığını hem de gelecekteki gelişimini olumlu yönde etkileyebilir.
Prof. Dr. Salih Aydın
Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı
İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi